Στρατονίκη

Η Στρατονίκη είναι ένα από τα ορεινά χωριά του Δήμου Αριστοτέλη, σκαρφαλωμένη στο Στρατονικό όρος, με άπλετη θέα στον κόλπο της Ιερισσού και στη χερσόνησο του Αθωνα. Συγκαταλεγόταν στα 12 Μαντεμοχώρια και οι κάτοικοί της παραδοσιακά εργάζονταν στα μεταλλεία. Εικάζεται ότι κτίστηκε από τον βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκκα προς τιμή της αδερφής του Στρατονίκης. Ουσιαστικά το σημερινό χωριό, με τους περίπου 800 κατοίκους, είναι ενωμένο με τα Στάγειρα.

Η ιστορία της περιοχής του Στρατονικού όρους συνδέεται με την πλούσια σε μεταλλεύματα –κυρίως άργυρο– γη, όπως λέει η λαϊκή παράδοση ήδη από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η Στρατονίκη, λόγω του κοιτάσματος της γειτονικής περιοχής των Μαύρων Πετρών, είναι από κάτω γεμάτη στοές. Κάποια από τα παλιά σπίτια της Στρατονίκης έχουν συντηρηθεί. Ανάμεσα σ’ αυτά ξεχωρίζει το τετραώροφο αρχοντικό Αθανασιάδη. Το είχε ένας ηλικιωμένος Κωνσταντινουπολίτης έμπορος που ήρθε εδώ το 1890. Το σπίτι ήταν επιπλωμένο με πολυτέλεια -είχε έως και πόμολα από ασήμι.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Στρατονίκη γνώρισε μεγάλη ακμή από το 1530 μ.Χ., αφότου ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Α’ αναδιοργάνωσε τα μεταλλεία της οθωμανικής αυτοκρατορίας, που ήταν γνωστά στην περιοχή από τους βυζαντινούς χρόνους, ως Σιδηροκαύσια ή Σιδερόκαψα (Σεντέρ-καπισί). Η ακμή των μεταλλείων μετέβαλε την Στρατονίκη σε ένα μεγάλο και ακμαίο κέντρο, καθώς δούλευαν εκεί περί τους 6.000 εργάτες, σε 500-600 φούρνους, διάσπαρτους μέσα στα βουνά. Από τα χρόνια εκείνα εκτός από Ελληνες, συνέρεαν στην περιοχή και εργάτες άλλων εθνικοτήτων, όπως Βούλγαροι, Σέρβοι, Βλάχοι, Κιρκάσιοι, Τούρκοι, Αλβανοί, Εβραίοι, ακόμα και Γερμανοί ως τεχνικοί.

Η περιοχή είχε γίνει μια μικρή... Βαβέλ, καθώς ακούγονταν πολλές γλώσσες από τους εργάτες που είχαν εισρεύσει από παντού. Ακουγε κανείς ελληνικά από εργάτες και κατοίκους των γύρω χωριών, ισπανοεβραϊκά από τους πολλούς Εβραίους εμπόρους και σαράφηδες, αλλά και πολλές βαλκανικές γλώσσες. Το περίεργο ήταν ότι το Σάββατο έκλειναν τα καταστήματά τους οι Εβραίοι και νέκρωνε η αγορά, ενώ την Κυριακή δεν δούλευαν οι Χριστιανοί. Ετσι, παραδόξως, τηρούνταν ένα ιδιότυπο… Σαββατοκύριακο αργίας!

Στα Σιδηροκαύσια πιθανότατα λειτουργούσε νομισματοκοπείο από την εποχή του Μουράτ του Β’ (1421-1451). Πάντως, στα μέσα του 16ου αιώνα, υπολογίζεται ότι ο σουλτάνος έπαιρνε κάθε μήνα από τα μεταλλεία μετάλλευμα αξίας 20.000-30.000 χρυσών νομισμάτων –ποσό τεράστιο για την εποχή.