Μονή Γρηγορίου

Η παραθαλάσσια μονή Γρηγορίου ορθώνεται στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου του Αθωνα, μεταξύ της Σιμωνόπετρας και της Διονυσίου. Οι πηγές μαρτυρούν  την ύπαρξή της από το 1347,  και ο Οσιος  Γρηγόριος ο Σιναϊτης αναγνωρίζεται από την αδελφότητα των μοναχών ως κτήτοράς της.  Περιήλθε σε δεινή θέση το 1500, εξαιτίας  επιδρομών από Αγαρηνούς πειρατές, και ανακαινίστηκε με τη χορηγία του ηγεμόνα της Μολδαβίας, Στεφάνου. Τον 16ο αιώνα κτίστηκε η βόρεια πτέρυγα που διαχωρίζει τις αυλές, το καμπαναρείο και τον πύργο.

Η μονή έγινε παρανάλωμα του πυρός το 1761 και ανοικοδομήθηκε εκ νέου με τις χορηγίες του οσποδάρου της Ουγγροβλαχίας, επί ηγουμενίας Ιωακείμ του Μακρυγένη. Ψυχή του ανακαινιστικού έργου αναδείχτηκε ο σκευοφύλακάς της, Ιωακείμ ο Ακαρνάν. Πέρασε ημέρες μεγάλης οικονομικής ανέχειας στα χρόνια της Επανάστασης, που έκανε τους μοναχούς να ζητήσουν να γίνει «εξάρτημα» της μονής Μεγίστης Λαύρας. Μια καινούρια εποχή άρχισε το 1859, όταν ο ηγούμενός της, Συμεών, ξεχρέωσε το μοναστήρι και έφτιαξε καινούργια κτίρια.

Μετά τη πυρκαγιά του 1761 ανεγέρθηκε το σχετικά μικρό Καθολικό με τον διπλό νάρθηκα. Είναι αφιερωμένο στον Αγιο Νικόλαο, και επεκτάθηκε το 1840 με τον έξω νάρθηκα. Αγιογραφήθηκε το 1779 από του Καστοριανούς μοναχούς Γαβριήλ και  Γρηγόριο, με τοιχογραφίες που εμφανίζουν έντονες λαϊκές επιρροές. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο, με σκηνές από την Αγία Γραφή, θεωρείται από τα πιο σημαντικής καλλιτεχνικής αξίας στο Αγιο Ορος. Στη μονή φυλάσσονται περίπου 297 χειρόγραφα και 6.000  έντυπα. Υπάρχει και μια φορητή εικόνα, η Παναγία η Γαλακτοτροφούσα του 17ου αιώνα, με σπάνιο θέμα: Απεικονίζει τη Θεοτόκο να θηλάζει τον Χριστό. Προστάτιδα εικόνα της μονής είναι η Παναγία η επονομαζόμενη «Παλαιολογίνα», σε επιγραφή της οποίας διαβάζουμε: «Δέησις της ευσεβέστατης Κυράς Μαρίας Ασανήνας Παλαιολογίνας, Κυράς της Μολδοβλαχίας».

Κείμενο: Δρ. Αντώνιος Γ. Δικαίος/ Θεολόγος - Περιβαλλοντολόγος.